هنگامیکه از آسانسور نامی به ميان می آيد، برای افراد عادی که معمولا پس از اتمام عمليات ساخت وساز از آسانسوراستفاده می نمايند وسيله ای لوکس و دارای حرکت عمودی تداعی می شود و تصور مهندسان و افراد فنی که فراتر از افراد عادی است وسيله ای دارای ريل، سيم بکسل، موتور و .... خواهد بود. چنين آسانسور هايی به موتورخانه و چاهک احتياج دارند و بايد کاملا پوشيده باشند. چنين تصوری از آسانسور برای محيطهای اداری و منازل دور از ذهن نمی باشد. اما درمحيطهای صنعتی، کارگاههای ساختمانی، لنگرها، تجهيزات نفت وگاز،  نيروگاهها،  سيلوها،  و در پروژه های بازسازی، استفاده از آسانسورهايی از نوع کششی و هيدروليک توجيه فنی واقتصادی ندارد .

در اين محيطها برای حمل مواد،  مصالح، تجهيزات و پرسنل از آسانسورهای مخصوص چرخ دنده ای (Rack & pinion) استفاده می شود .

اجزای تشکیل دهنده آسانسورهای چرخ دنده ای

مزیت های این نوع آسانسور نسبت به آسانسورهای هیدرولیک و کششی

استانداردهای مخصوص آسانسورهای Rack and Pinion

انواع مدلهاي آسانسورهاي Rack & Pinion
  
   
  

 اجزای تشکیل دهنده آسانسورهای چرخ دنده ای :

اجزای تشکيل دهنده چنين آسانسورها را درحالت کلی می توان بدين شرح برشمرد:

1- ستون (Mast) :

در حقيقت همان سازه فلزی دستگاه می باشد ودر سراسر مسير حرکت نصب شده و به سازه جانبی متصل می گردد و معمولا جهت محافظت سطح آن به صورت  Hot dip  galvanized می باشد. جهت سهولت در حمل و نصب، ستونها به صورت قطعات کوچک (section) ساخته می شوند.


2-دنده (Rack) :

يک دنده سراسری است که روی ستون نصب می شودو جنس آن از فولاد مخصوص می باشد.


3- چرخ (Pinion) :

اين چرخ ها که روی کابين نصب می شوند وبوسيله موتوربه حرکت در می آيد،  در سراسر سيرحرکت با دنده ها (Rack) درگيراند و با حرکت چرخ، کابين به حرکت در می آيد.

 

4- کابین (Car) :

معمولا کابين اين آسانسورها يک اتاقک از جنس آلومينيوم اکسترود شده است و فريم آن فولادی است که سطح آن به صورت  Hot dip galvanized می باشد. داخل يا روی کابين موتورهای محرک، چرخ و تابلو فرمان نصب می شود.

 

5- ترمز اضطراری (Progressive Safety Device) : 

اين ترمز برای ايمنی است و هنگامیکه سرعت آسانسور از حد تعريف شده ای بالاتر رود، عمل می کند و مانع از سقوط آسانسور می شود.

 

6- سوئیچ های حدی (Limit Switch) : 

جهت ايمنی در بالاترين و پايين ترين حد مسير حرکت اين سوئيچ ها نصب می شوند.

 

7- ضربه گیر (Buffer) :

اين ضربه گير ها در پايين آسانسور نصب می گردد و معمولا از جنس فنر فولادی می باشد.

 

8- کابل متحرک (Traveling Cable) :

کابل اين آسانسورها بر خلاف آسانسور های معمولی که درآنها سيگنال های بين تابلوفرمان و کابين را منتقل می کند، تنها جهت تغذيه برق سه فاز يا تک فاز موتورهای محرکه استفاده می شود.

 

9- ضامن يا خلاص کن :

هنگامیکه برق قطع می شود جهت پايين آوردن کابين با تحريک اين ضامن کابين با سرعتی قابل کنترل توسط اپراتور به سمت پايين حرکت می کند.

 

10- سيستم اور لود :

جهت جلوگيری از بهره برداری بيش از ظرفيت آسانسورها مورداستفاده قرار می گيرد.

 

11- شستی ها:

معمولا کنترل اين نوع آسانسورها به صورتpush-button  می باشد. ولی بسته به ترافيک و تعداد توقف از سيستم Full collective و حتی در صورت لزوم به صورت دوبلکس که در آسانسورهای معمولی موجود می باشد  قابل استفاده است.

 

12- درب کابين :

درب اين کابين ها به صورت های گيوتينی و ريلی که به يک سمت باز می شود ساخته می شود.

 

13- تابلو فرمان :

اين تابلو که در آن رله ها، کنتاکتور، ترمينالها، درايو  v.v.v.f  موتور و وسايل برقی تعبيه می شوند از جنس استيل می باشد و در داخل يا روی کابين نصب می گردد.

 

14- موتور گيربکس :

سيستم محرک اين آسانسورها همان موتوراست که بسته به ظرفيت و طول مسير تعداد آنها تفاوت دارند.


مزیت های  آسانسور های چرخ دنده ای نسبت به آسانسورهای  هیدرولیک و کششی :


· آسانسورهای فوق مخصوص مکانهای صنعتی و انبارها جهت حمل بار و مسافرطراحی می شوند.

· به دليل وجود موتور و تابلو فرمان در کابين آسانسور، هزينه سنگين احداث موتورخانه و چاهک آسانسوراز بين می رود.

· قابل نصب به صورت داخل و خارج از ساختمان (حتی در معرض هوا ) و همچنين جهت سطوح شيب دار و قوس دار می باشد.

· سادگی درمونتاژ و دمونتاژ وحمل ونقل، همچنين قابل نصب به صورت دائم يا موقت می باشد.

· با توجه به باريک بودن و طراحی خاص پروفيل های بکار رفته درآن، در مکانهايی که فضای مورد استفاده از ارزش بالايی برخوردار است استفاده ازچنين دستگاهی بسيار مقرون به صرفه می باشد.

· به دليل سادگی بيش از حد آن، هزينه سرويس نگهداری دستگاه بسيار پايين است.

· حتماً نبايد مسير حرکت عمودی باشد، مسير حرکت می تواند به صورت منحنی يا شيبدار باشد.

· در عمل هيچ محدوديتی از لحاظ ارتفاع وجود ندارد.

· در سطح ايستادن بسيار دقيق (Accurate Leveling ) صرف نظر از مقدار بار يا ارتفاع، از ديگر مشخصات آن است.

· هنگام قطع برق با استفاده از نيروی جاذبه زمين و با سرعتی کنترل شده به پايين منتقل می شود.

· حرکت بسيار نرم با استفاده از سيستم v.v.v.f


استانداردهای مخصوص آسانسورهای Rack and Pinion

توليد، ساخت و نصب اين نوع آسانسور از کدهای استاندارد اروپاprE81-7   EN81-1 و کدهای استانداردآمريکا ANSI A.17.1, ASME و استانداردهای ملی مختلف موجود پيروی می نمايد.

 

اندازه و ظرفيتهای موجود:

1- ارتفاع تا 250 متر

2- سرعت از0.5m/s – 1.2m/s

3- ظرفيت از 300Kg - 2500Kg 

 

مواد و مصالح مورد استفاده :

مواد مورد استفاده در ساخت اين آسانسورها به شرايط محيطی مکان نصب بستگی دارد. معمولاً کابين اين آسانسورها از آلومينيوم اکسترود شده و فريم کابين و ستونها از فولادی که سطح آن جهت محافظت به صورت Hot dip galvanized هستند ساخته می شوند .

تابلو برق و جعبه های اتصالات برقی از جنس استيل زنگ نزن هستند .

درکاربردهای خاص مثل لنگرگاههای ساحلی يا تجهيزات نفتی تمهيدات خاص بايد درنظر گرفته شود. به عنوان مثال در مکانهای پرگرد وخاک و با وجود ذرات آب بايد وسايل با درجه حفاظتی الکتريکی ( IP) بالا استفاده شود. يا در صنايع نفت با توجه به Zoom  بندی ها بايد مناسبترين وسايل الکتريکی از لحاظExplosion proof  بودن و مناسبترين وسايل مکانيکی از لحاظ مقاومت در برابر خوردگی انتخاب شوند.